Gáilig Dhail Riada



Latha na Féille aig Clachan Ghlinn Dà Ruail

Latha Nollaig aig a’ Chlachan, bha daonant a’ chamanachd agus bha a h-uile duine an sin, bodaich ‘s cailleachan ‘s balaich òga ‘s cailean òga agus man abramh tu, bha na feamhuinn sin a’ tighinn bho Bhòd agus basgaid làn òraindearean agus ùbhlan agus bha ead an sin a’ creic sin ri na daoine a bha a’ tighinn a shealltainn air a’ chamanachd agus an sin, ‘air a bha a h-uile nì criochnaichte, reachamh ead an sin a-staigh don taigh-òsta agus bhitheamh ead a’ dol dhachaigh làn dìreach.

Thánaig mise fhé, bha ead a’ gleac ‘s a’ connsachamh mun chamanachd. Bha ball air a ghléidheal aig an oidhche anns an taigh-òsta agus na cailean òga a bha sin, gheobhamh ead na pertners feamh an latha mun reachamh ead dhachaigh agus sin thigeamh ead air an son le each agus cairt air son an dannsamh.

le Iseabal Nic Lachainn
Ormadail, Comhall

agus

Caoimhe Ní Bhroin
Arra Gháidheal ‘s Glasachamh.



Facail Féill Shamhna / Shamhna:

Bana-bhuidseach: = woman of magics
Corp-criadhach: = body of clay / clay body / when a bana-bhuidseach had ill will towards someone

Doideag: = the twelfth one / witch
Fiosachd: = knowledging / fortune telling
Clach-nathrach: = stone of a snake / egg of snake
Badhbh: = blood-thirsty bird / vulture
Buisreach: = wizard / soceror

Raitseach/ Raidseach: = chief-witch
Obag: =spell
Ban-Sidhe: = fairy woman
Bó-bhuidse: = cow witch
Sgrog caillich: = old hag / woman
Earca-Iucna: = fairy cattle / white cows with red ears
Corc: = fairy bull
Crodh-sìthe: = cattle fairy
Cù-sìthe: = fairy dog / hound
Aillse: = fairy / ghost / cancer
Tilg a-mach deamhan = to cast out a demon
Tilg a-mach ann-spiorad = to cast out an evil spirit
Ann-spiorad: = evil spirit / demon

Chaidh ann-spiorad do Chalum = went an evil spirit / demon to Calum

Stic: = blemish / fault / imp / demon
Fuadh: = horrific ghost / spirit / person on the verge of death / possessed person
Fuath: = hate
Ifrinneach: = one from hell / ann-spiorad
Tathasg: = shade spiorad / somebody who should be dead but is not
Samhladh: = ghost that looks like living person that you know
Taibhse: = ghost
Faileas: = shadow of a ghost
Sgàil:
Aog: = ghost of a skeleton
Cruchal: = tall ghost
Tannasg: = spirit / ghost
Sgleò-dhan: = vapour mist of ghost
Bodach: = bogey-man
Bòcan: = hob-goblin / nasty ghost

Con-riochd: = likeness of hound / wolf (were-wolf)
Faol-Daoine / Faol-Duine: = wolf-person (were-wolf)

Dòmhnall Dubh: = black haired Dómhnall / blacked haired timber wolf / devil
Carbad-drubhair: = death-coach / carr



Gaoth na Blian’ Ùire

Gaoth tuath: fuachd ‘s crannachd
Gaoth an iar: iasg ‘s bainne
Gaoth deas: teas ‘s torramh
Gaoth an ear: meas air chrannaibh
(Gaoth an iar a bh’ ann!)