Tursan-Cuain gu Caraliana Tuath (1768 gu 1775)

21mh Céitean 1768: Dh’fhàg eadar dhà fhichead gu dhà fhichead a’ deich clann no teaghlach a-muigh as Diùra ‘gus chuaidh ead gu Caraliana Tuath sa Dùthaich nan Craobh. Rinn ead an turas seo mar dh’iarr ead saorsa ‘muigh as Cogamh nan Gàidhealtachd agus na tighearnan talamh.

Lùnastal 1769: Dh’fhàg eadar ceathar gu cóig long mór a-muigh as Ìle fo Caraliana Tuath no Gleann Gàidheal gu h-àiridh. Bha sin treasamh no ceatharamh sluagh mór do fhàg a-muigh as ann o 1763 no 1746 b’fheudar.

25mh Sultain 1769: Shroich ciad (100) clann air tràigh Caraliana Tuath mar dh’iarr ead fíor saorsa ‘ca ‘muigh as na tighearnan talamh.

Giblean gu Lùnastal 1770: Dh’fhàg sè long mór a-muigh as nan Eileanan air tursan chun gu Caraliana Tuath do’n éalaich a-muigh as na Gaill agus as na tighearnan talamh cuideachd. Bha mu’n mìle, dhà ciad (1,200) daoine leotha.

1771: Dh’fhàg cóig ciad daoine ‘muigh as Eilean Sgitheannach s dh’fhàg cóig ciad daoin’ eile ‘muigh as Ìle cuideachd. Rinn ead tursan gu Caraliana Tuath.

20mh Sultain 1771: Dh’fhàg mu trì ciad, dà fhichead ‘s deich (350) daoine ‘muigh as Eilean Sgitheannach san oidhche, ‘gus chuaidh ead gu Caralina Tuath. Dh’fhàg ead a-muigh as dachaigh dùthchais le talamh gun tighearnan talamh aca.

Sultain 1771: Dh’fhàg mu trì ciad, trì fichead ‘s deich (370) daoin’ a-muigh as Eilean Sgitheannach a-rithist mar dh’iarr ead saorsa ‘muigh as nan tighearnan talamh.

1772: Dh’fhàg ‘s chuaidh dhà chiad (200) daoine ‘muigh as Loch Eurabail, Cataibh gu Caraliana Tuath.

1772: Dh’fhàg ceathar ciad, dhà fhichead ‘s deich daoine ‘muigh as Eilean Sgitheannach gu Caraliana Tuath.

1773: Dh’fhàg ochd ciad daoine ‘muigh as Eilean Sgitheannach ‘s Uibhist a’ Tuath ri linn am bliadhain seo. Chaidh ead gu Caraliana Tuath ‘s ceanntaran eile sa Dùthaich nan Craobh.

1775: Dh’fhàg dhà ciad daoine ‘muigh as Baile Mhairì (An Gearasdùn) agus chuaidh ead gu Nuadh Eachraic. Bha ‘s fhuair ead leis Tìr Lachuinn, agus chuaidh gach aon daoine ‘nn leis na h-Aimearagaich ri linn an cogamh nuadh cuideachd. Dh’éalaich ead a-muigh as dachaigh dhùthchais mar nam Fuadaichean.

1775: Dh’fhàg trì chiad daoine ‘muigh as Giogha ‘gus dh’fhàg ead air dhà long mór. Agus dh’fhàg mu’n eadar trì chiad (300) gu ceathar ciad, dhà fichead ‘s deich daoin’ (450) eile ‘muigh as Ceann Tìre ‘s Cnapadal chun gu Nuadh Eachraic ‘s Caraliana Tuath.

27mh Sultain 1775: Chuaidh long-cogaimh Sasuinn a-muigh as Grianag leis eadaidh le rèisimind Gàidhealach nuadh do shabaid an aghaidh na h-Aimearagaich. Ach fhuair sin gabhail le Gàidheil eile ‘gus thánaig nan eadaidh ‘s armailtean chun Fíor Gàidheil ann san Aimearaga (Sluagh Aimearaga) agus bh’ ead ‘sabaid an aghaidh Sasuinn agus na Sasunnaich le saorsa na h-Aimearaga cuideachd gun teagamh!