Tursan gu Caraliana Tuath (1790 gu 1861)

1790 gu 1791: Dh’fhàg mìltean air mìltean Gàidheal a-muigh as Lios Mhor (an eilean) agus as Apuinn cuideachd agus chuaidh ead gu Gleann Gàidheal, Caraliana Tuath, Dùthaich nan Craobh.

1790 gu 1803: Thánaig deich mìltean air ciad mìltean Gàidheal a-muigh as a’ Ghàidhealtachd, agus chuaidh ead gu Dùthaich nan Craobh mar dh’iarr ead ceartan aca ‘s saorsa ‘s na tighearnan talamh. Ach rinn riaghaltas Gallda Sasuinn do chur stadamh chin sin sa 1803 leis Achd Turais. Ach cha robh caithream aca leis sin.

1791: Bliadhain nam Pàistean: Dh’fhàg sluagh no luchd mór nan Gàidheal bhochd a-muigh as Ìle, Diùra ‘s Colbhasa sa mhios Sultain 1791. Bha h-ochd daoine mór agus bha ciad, fichead cóig pàiste sa shluagh Muileach ann. Tha sin Bliadhain nam Pàistean mar sin amhàin as dheidh sin.

1792 gu 1794: Dh’fhàg sluaghan mòra eile ‘muigh as Eilean Muile sa bliadhnichean seo ‘gus chuaidh ead gu Gleann Gàidheal, Caraliana Tuath cuid mhór.

1803: Achd Turais: Sgríobh riaghaltas Ghallda sin shuas do chur stad chun na Gàidheal aig fàg a-muigh as an Ghaidhealtachd le Dùthaich nan Craobh mar bh’ eagal an-mhor ortha mà thoisich ead cogamh ‘s reabhlaid an aghaidh Sasuinn ann. Ach cha robh ead anonn do chur stad chun sin.

1803: Dh’fhàg sluagh mór ceannardan Gàidhealach a-muigh as Eilean Sgitheannach sa 1803 as dheidh Achd Turais. Bh’ ead as Clann Mac Ìomhair, Clann Mhic Cheallaigh agus Clann Mhic a’ Tòisich, agus chuaidh ead gu Cunndaidh no Tìr Ua Mhórdha ‘nn.

1804: Dh’fhàg long Pandora ‘muigh as Ceann Tìre gu Gleann Gàidheal, Caraliana Tuath. Bha na Griogaraich ‘s Lachunnaich ann, agus chuaidh ead go Cunndaidh Cumbarlann. Chuaidh na Ceàrdaich, nan Eòinich, na h-Eacharnaich agus Iain ‘s Alasdair Mac Gille-Bhrighde gu Cunndaidh Mhic Robb. Chuaidh na Sùtharlannaich ‘s na Ramasaigh gu Dubhlinn, agus chuaidh Clann Mhic Gilleathain ‘s na Dubhanaich gu Cunndaidh Mhic Robb, Tìr Ua Mhórdha ‘s Tìr Ua h-Airtnéada gu Cunndaidh Mhic Robb, agus gu ceanntair eile cuideachd.

1811: Dh’fhàg ochd daoine ‘muigh as a Ghaidhealtachd agus thánaig ead gu Caraliana Tuath.

1820: Dh’fhàg Néill Mac Eacharn agus Clann Mhic Eacharn a-muigh as Ceann Tìre ‘gus chuaidh ead gu Gleann Gàidheal agus air aghaidh gu Dùthaich Ua Dúillean.

1830: Dh’fhàg Torcuil Mac Gille-Sheathanaich ‘s Ánna Mhic Gille-Sheathanaich a-muigh as Diùra chun gu Caraliana Tuath sa bhliadhain so. Thánaig sluagh mhath daoin’ áite leotha cuideachd.

1839 gu 1849: Dh’fhàg sluaghan mòra nan Gàidheal gu Caraliana gun sos ‘s gun stad ri linn am bliadhnichean so. Thánaig ead chun ann mar bha sin an àite na Cailean Mac Ìomhair. Bha Fíor Gàidheal e fhé ‘gus bha e ‘n aghaidh na Gaill ‘s na tighearnan talamh cuideachd.

1847 gu 1848: Dh’éalaich sluagh mór nan Gàidheal a-muigh as Diùra chun gu Caraliana Tuath ri linn an àm s mar dh’iarr ead do’n éalaich a-muigh as Ár Mór nan Gàidheal agus nam Fuadaichean.

1850: Thánaig Dòmhnull Mac Artuir a-muigh as Ìle sa bliadhain so mar dh’éalaich e ‘s do bhean-chéile ri taobh daoin’ eile gu Caraliana Tuath mar dh’éirich ead shuas a-mach an aghaidh nan Gaill mar Ár Mór gu h-áiridh. Thóg na Gaill am biadh a-muigh as a Ghaidhealtachd agus a-muigh as beala Gàidhealach ri linn Ár Mhór. Dh’éirich ead a-mach mar sin amhàin! Chaidh ead gu Cunndaidh Cumbarlann.

1861 gu 1865: Cha robh sluagh ‘s sluaghan mór ‘s math Gàidhealach gu Caraliana Tuath mar an Cogamh na Stàidean so. Bha sin cogamh sgriosamh uabhasach air muinntear na Gàidheal Caraliana gun teagamh. Fhuair dhà dhaoinne bàis sa gach aon teaghlach Gàidheal ann air a’ char as lugha sa Ghleann Gàidheal gu h-àiridh agus thairis Caraliana Tuath cuideachd.