Iain mac Phàdruig (1800 gu 1878)

Rugamh agus tógamh Iain mac Phàdruig air Eilean Tiriodh sa 1800 no mu sin. Chuaidh e gu sgoil sa Ghlasachamh ‘s Dùn Éideann. Dh’obair Iain mac Phàdruig san Eaglais Saoranaich (Eaglais Nuadh-Eisimeileach) air Tiriodh eadar na Gàidheil ann eadar 1820 gu 1838. Fhuair e phostamh sa 1822, agus bha naoidh pàiste ‘ca. Dh’fhàg ead a-muigh as an Seann Ghàidhealtachd gu Cunndaidh Pioctu, Albainn Nuadh sa 1838. Chuaidh ead gu Tír na Coilltean sa 1854 mar bha na dhà mhac aige ‘staigh Colaisde nan Eaglaise ‘nn. Bha ead ‘g staidear chun urramaich (urramachd) nan Eaglais. Chuaidh Seumas mac Iain mhic Phàdruig gu Gleann Gàidheal sa 1857 do’n obair san Eaglais ann. Chunnaig e dh’iarr nam muinntearan urramach nuadh leis Gàilig aige gun mhall, agus dhubhairt e sin chun don athair. Thánaig Clann Phàdruig ann mar sin sa 1857. Fhuair Iain mac Iain mhic Phàdruig obair sa dhà no trì paroisde sa Ghleann Gàidheal eadar 1857 gu 1864.

Bha fearg an-mhor air Iain mac Phàdruig nuair a chuaidh muinntear an aghaidh an mhac mhath aige – Seumas mac Iain mhic Phàdruig. Bha Seumas an aghaidh tràilleachd, agus rinn ‘s sgairt e ‘mach an aghaidh sin gach aon Di-Domhnaich agus air gach aon àm eile aige. Thug e cuidich chun na tràillean nuair a rinn ead do’n éalaich a-muigh chun gu saorsa sa tuath. Dh’fhàg Iain mac Phàdruig a-muigh as an Eaglais Gàidhealach ann sa Gleann Gàidheal, Caraliana Tuath as dheidh chuaidh Seumas air an ruith as riaghaltas Deas. Dh’fhoghluim ead mu thug e cuidich chun na tràillean agus thug e armáiltean chugu cuideachd. Thug e cuidich chun gach aon éirigh a-mach na tràillean so cuideachd gun teagamh, agus bha fhios riaghaltas Deas sin. Chuaidh ead air an ionnsaigh an aghaidh Seumas mac Iain mhic Phàdruig mar sin amhàin.

Dh’fhill e ‘gus Seumas gu Tìr na Coilltean anns sa 1865. Ach dh’fhill ead gu Gleann Gàidheal, Caraliana Tuath air deireamh 1865. Dheun ead sin mar dh’iarr ead do bhuaidh agus do fhaigh na sean tràillean do fhàg a-muigh as Eaglais Cléirich a’ Deas mar bh’ ead air taobh tràilleachd, agus bh’ ead an aghaidh ceartan na Duine-Ghoirme cuideachd. Shabaid Iain mac Phàdruig agus Seumas mac Iain mhic Phàdruig – Clann Phàdruig – le ceartan na sean tràillean gun sos eadar 1865 gu 1878 nuair a shiubhbail Iain mac Phàdruig bàs air Giblean 1878 sa Bhéilinn, Achaidh an Iúbhair an Iar.

Shabaid Seumas mac Iain mhic Phàdruig air aghaidh le ceartan nan Duine-Ghoirme le bliadhanta fada ‘s dhéidh 1878. Bha sin an sgeul leis Iain mac Iain mhic Phàdruig agus Clann Phàdruig cuideachd. Bha ead Fíor Gáidheil gun teagamh.