1799 ‘s 1800an air aghaidh: Nuair a thánaig na Gàidheil gu Caraliana Tuath, dh’fhoghluim cúpla daoine do cainnt Beurla, ‘ch bha fuath leotha le sin mar bha Gàidheil ead fhé! Rinn ead paidrichean ‘s seirbheisean as Gàilig amhàin agus bha seirbheisean Gàilig ri linn an latha thairis Caraliana Tuath, ach sa Gleann Gàidheal gu h-àiridh. Cha robh eaglais anonn do chur gach aon Gàidheal a-staigh le seirbheisean Gàilig.
1799 gu 1861: Bha seirbheisean creideamh as Gàilig cuid mhor a-staigh gach aon Eaglais Gàidhealach ri linn an àm seo gun sos ‘s gun bristeamh, mar chur am muinntear Gàidhealach an sabaid mhor sa chosainnt le Gàilig ann as 1799 air aghaidh. Bh’ ead as Gàilig nuair a thánaig ead ann o 1739 gu 1798 no 1799. Chaidh rudan deacaidh sa 1799 uair a thánaig ministear gu Gleann Gàidheal agus cha robh Gàilig aige. Agus dh’éirich nam muinntear Gàidhealach a-muigh mar sin amhàin. Ach thánaig Urramach Murchad Mac Gille-Mhaolain ann sa 1804 agus bha Gàidheal e fhé ‘gus bha Gàilig an-mhath e fhé cuideachd. Bh’ e ‘nn eadar 1804 gu 1830. Rugamh ‘s tógamh e san Aimearaga. Agus rinn na Gàidheil an cosainnt mór le Gàilig san Eaglais gun sos gu 1861 nuair a thosaidh an Cogamh Eadar na Stàidean a-mach.