Bha Dòmhnull Mac Gille-Bhàin ministear ‘siubhalach nam Baisdidh …… agus bha e dochreidsinn, creideamh ‘s naomhtha, ‘gus bha fhios agu – na dhaoine – bha sagart no ministear gasta e fhé gun teagamh. Bha sin mu deireadh na 1700an no meadhan 1700an – agus bha Caitrìona Chaimbeul do chónaidh sa caisteal mór sa Ros Neimhidh (Caisteal Ros Neimhidh). Agus bha sin air latha ‘mhàin nuair a’ phleannaich Caitrìona do chuairt chun Dòmhnull mar dh’iarr i ‘gus do chairdean aici do gàire ‘g Dòmhnull. Ach thuit i sa gràdh mór chun gu Dòmhnull. Thánaig eagal mór chun air clann Caitrìona nuair a dh’fhoghluim ead sin mar bha saibhear mór agu, ‘gus bha Dòmhnull bochd, agus bh’ e fear an-difiriúl e fhé ‘muigh astu. Ach bha sin gràdh agus chruinnich ‘s choinnich ead ri chéile sa gàrramh roise gach seachdainn no mu sin.
Fhuair ead posadh ri chéile ‘s dheidh cúpla mìos. Ach dh’iarr Caitrìona le Dòmhnull do fhan san Albainn agus do’n obair an Eaglais Baisdeach ann, mu’n Albainn! Rinn e obair-mhath chun sin mar char dhéan e do ghlac i ‘muigh as saoghal aici ‘s cairdean annseo. Bheil, bha e mì-thoilichte leis sin agus thánaig bruadaran aige gach aon oidhche ‘gus dhubhairt spioradan ‘s Aingil chuige do dhéanamh turas thairis an fharraige gu muinntear Gàidhealach san Aimearaga. Chunnaic e na Gàidheil ann le taobh abhainn aig sgairt a-mach chuige ministear Gàidhealach leotha. Bh’ ead bochd aca, ‘gus dhubhairt e sin gu Caitrìona mu nam bruadaran aige, ‘gus a dhubhairt e: “Chan eil bruadaran tha ead aislingean! Iarraidh mi do dheun sin a chroidhe.” Dh’fhreagair i: “Bheil chan bithidh mi toilichte mà cha bithidh u toilichte.” Agus sheol ead thairis na fharraige gu Dùthaich nan Craobh as dheidh sin.
Fhuair ead gu Caraliana Deas an ciad àite ‘ca ri linn an 1700an. Chan eil fhios agam: Dh’obair e ‘g ministearachd in aice teorann gu Caraliana Tuath agus a-staigh Gleann Gàidheal cuideachd. Chonnaig Dòmhnull na dhaoine ‘staigh nam bruadaran aige, ‘gus bha fhios aige ann chuir Dhia Mhór e air an t-slighe chun ceanntar seo gun teagamh! Bha fhios aige dh’iarr Dhia Mhór ann san àite seo cuideachd!
Rinn ead obair cuid an-mhor aca ‘nn air cúl nan eich – agus rinn ead an slighe leotha shìos gu h-Abhainn Adhmad no h-Abhainn Lumbàigh a-staigh Dùthaich no Tìr nan Gàidheal, agus bhunaidh ead eaglais mhath ann, annseo. Cha’ n-eil fhios agam ach tha bliadhain 1825 air sin b’fheudar – Eaglais Chnoc a’n Earramh nam Baisdidh. Bha teaghlach math aca ‘nnseo. Bha mac amhàin in aice leis seachad inghean aca cuideachd. Fhuair an mhac bàs nuair a dh’obair ead chun ‘g marbhamh nam mucan. Thuit e ‘staigh an teine mór agus cha robh ead a-nonn do shábháil e. Bha trì bliadhan dh’aois aige fhé san àm sin.
Fhuair na h-ingheanan phosadh ri chéile gu Gàidheil àit’ eile ‘nnseo. Ach tha taigh nas sine le taobh Abhainn Lumbàigh, agus bha cailean, creid mi bha Mairì ‘n ainm oirre, fhuair i phosamh gu Gàidheal eile ‘s Albainn. Bha no rinn e turas eadar Nuadh Eachraic gu Nuadh Orleán, agus air ais a-rithist le taobh líne mór annseo. Agus dh’fhan e san oidhche ‘staigh Taigh Dòmhnull ‘s Caitrìona ‘gus fhuair no chruinnich e Mairì ‘nnsein. Agus bha gràdh an-mhor aige le Mairì, ‘ch dh’fhan e ‘nnseo mar sin. Dh’fhoirghill e taigh mhath le taobh an abhainn agus tha sin taigh nas sine ‘nnseo. Bha Mac Dhùnshléibhe ‘n ainm a rabh air. Thánaig e ‘s Albainn o dhùthchais. Tha sin an sgéal mu nam Baisdidh annseo.
Le Lillidh no Lilleadh Bhuidheach.