Bhí daoine Clann Éirí Gréine ‘siubhail amach faoi cúpla ceanntair agus áiteanna i n-Deisceart na Spáinn inniu. Agus bhí bratach linn freisin.
Tá nasg mór eadar an Spáinn agus a’ Sean Ghaedhealtachd. Agus tháinig na Gaedheal faoi cheannus Míl Espáin go h-Inis Fáil (Éireann) amach as Gailíse sa bliadhna 1699 RC, agus nuair a fhuair sé bás le lámha na Tuatha Dé Danann, tháinig na Gaedheil eile go h-Inis Fáil agus throid iad cogadh fíochmhar an aghaidh na Tuatha Dé Danann annsin. Bhuaidh iad an cogadh, agus fuair siad ceannus an tíre ‘na dhiaidh sin.
Nuair a d’ionnraidh na h-Ioslamaigh go Spáinn sa bhliadhna 711 IC, tháinig óglaigh, saighdeara ‘gus seoladóirí ‘mach as an Gaedhealtachd an Tuaidh, agus chuaigh na Gaedheil ann do troid chun saoirse na h-Ibéir eadar 711 nó 712 IC ar aghaidh go dtí tháinig na Lochlannaigh go Gaedhealtachd an Thuaidh (793 IC ar aghaidh). Bhí Spáinn, Catalóin, Gailíse ‘gus Portangáil cuid an Ghaedhealtachd go dtí tháinig na h-Arabaigh agus na h-Ioslamaigh go h-Ibéir sa bliadhanta 711 IC ar aghaidh go 1492 nó faoi sin.
Thosaigh na Cogaidh na h-Athghabhail amach i dTuaisceart na Spáinne sa bliadhna 722 IC, agus tháinig sluaighte Gaedhealach chun go h-Ibéir do throid an aghaidh na Gaill sa Spáinn. Chuaidh sluaighte na Gaedheal go Spáinn do dtí 790idí ‘gus na 840idí. Agus níor tháinig na Gaedheil go h-Ibéir ina dhiaidh na 840idí mar tháinig sluaighte móra na Gaill eile go ‘n Gaedhealtachd an Thuaidh.
Tháinig sluagh na Spáinne go Mumhan sa bliadhna 1529 nuair a chuir iad státas speisialta ar Daingin Uí Chuis san Iar Mhumhan. Bhí Daingin Uí Chuis cuid na h-Impireacht Naomtha Róimh tar éis sin go dtí an bhliadhan 1919.
Tháinig saighdiúirí na Spáinn go Mhumhan le linn Éirigh Amach Tomás a’ Sioda (1533 go 1537) agus tháinig iad go ‘n Ghaedhealtachd aríst le linn Cogaidh na gComhaireachd (1480 go 1776) ach eadar 1534 go 1607 go h-áirithe. Thug na Spáinnigh cuidiú mór chun na Gaedheil le linn Cogadh Fichead ‘s a Deich Bliadhna (1563 go 1593) nó Cogaidh na Búrcaigh i gConnacht agus le linn Cogadh na dTrí Aoidh (1592 go 1606) agus nuair a fuair muid bhristeadh tar éis sin, chuaigh na Gaedheil go Spáinn agus tíre faoi riaghal an Spáinne ó 1602 agus 1603 ar aghaidh, agus ó 1607 ar aghaidh go h-áirithe.
Tháinig saighdiúirí Gailíse go Cionn t-Sáile le linn an léigear mór ann eadar 1601 go 1602, agus chuaigh cuid mór acu thíos faoi gunnaithe na Gaill annsin freisin.
Bhí na dTaoisigh ar an bealach go Spáinn nuair a d’fhág iad amach as Tír Chonaill le linn Turas na dTaoisigh (14adh Meadhan Fóghmhair 1607) ach tháinig gaoth mór chugu ‘gus shroich iad talamh san Fhrainng. Shiubhail iad trasna na h-Eóraip go ‘n Róimh tar éis sin. Thosaigh óglaigh agus saghdiúirí Gaedhealach chun go h-impireacht na Spáinne ‘gus bhí reisimintí Gaedhealach leo as 1585 ar aghaidh go dtí 1818 nó 1986.
D’fhill Eoghan Ruadh Ó Néill chun abhaile do throid in aghaidh na Gaill agus bhí eadar 300 go 400 saighdiúir eile leis freisin. Bhí sin ar 6adh Iúil 1642. Throid sé ‘n aghaidh na Gaill eadar 1642 go 1649 nuair a fuair sé bás. Bhí ceannaire mór Arm Uladh é fhéin, agus bhuaidh sé caithréanna móra ‘n aghaidh na Gaill eadar 1643 go 1647. Bhuaidh sé caithréim ana mhór ag Beinn Boirbe (5adh Meitheamh 1646) agus chuir sé 7,700 Gall go bás ar an lá sin. Chuaigh na Gaedheil Uladh ar aghaidh leis an cogadh eadar 1649 go 1650 leis díoghaltas an-mhor, agus fuair siad bhriseadh ‘s bháis ag Sgairbh Sholais (21adh go 25adh Mheitheamh 1650) agus fuair 6,000 Gaedheal Ulaidh bás i gcath seo, ‘gus bh’ uimhir mór acu san Airm na Spáinne roimh’ a d’fhill iad chun abhaile leis Eoghan Ruadh sa 1642. Chuaigh iad ar aghaidh leis an cogadh chun go dtí a fuair na Gaedheil bhristeadh sa chogadh seo sa 1653.
Ach chuaigh 50,000 saighdiúir amach as a’ Ghaedhealtachd go Spáinn eadar 1651 go 1654. Ach d’fill 30,000 saighdiúir eile chun abhaile le linn an aimsir sin do throid sa Cogadh na n-Gaedheal (1652 go 1687) freisin.
Tháinig Aodh Ball Dhearg Ó Domhnaill amach as Spáinn do cheann na Gaedheil Uladh le linn Cogadh an Dá Rígh (1688 go 1692 in Éirinn ‘s 1689 gu 1694 in Albainn) agus tháinig sé chun abhaile sa bhliadhan 1690 tar éis Briseadh na Bóinne. Agus chuir sé Sluagh Mór le chéile ‘gus rinn sé cogadh fola ‘n aghaidh na Gaill eadar 1690 go 1691 gan sos ‘s gan stad. Bhí na ceannairí Shean Ghall an cruadh aige ‘gus in aghaidh na saighdiúirí n-Uladh freisin, agus d’fhág sé ‘mach as na Seacaibítigh agus d’fhill é chun Spáinn sa 1696. Fhuair sé bás ann sa bhliadhna 1704. Agus d’iarr agus throid sé do chur na Gaill amach as a’ Ghaedhealtachd agus bhí pleann aige do bhunaidh Ard Rígh Gaoidheal freisin.
Chuaigh sluaighte móra Gaedhealach go Spáinn ar ais arís ó 1697 agus 1698 nuair a chuir na bhFranncach an stad chun an cogadh sa bhliadhna sin. Bhí naoi reisimint Gaedhealach nuadh san Arm na Spáinne tar éis sin agus bhí siad ann go dtí 1818. Agus thug iad seirbhis míleata maithe go Spáinn freisin gan amhras. Agus chuir na Spáinnigh an reisimintí nuadh istigh san Bhriogáid na Gaedheal nuadh sa 1709. Agus bhí siad ann troideadh i gach aon cogadh na Spáinne trasna na domhan go dtí 1818, agus ar aghaidh go 1826.
Thug na Spáinnigh cuidiú mór ‘s maith chun a’ Ghaedhealtachd le linn Treasamh Chogadh na Seumasaich (1715 go 1721) agus le linn Ceathramh Cogadh na Seumasaich (1719 go 1726) agus le linn Cúigimh Cogadh na Seumasaich (1745 go 1760).
Tháinig sluagh mór / reisimintí mór na Gailíse go a’ Ghaedhealtachd sa 1719 go 1721 go h-áirithe ‘gus bhí sin le linn Treasamh Cogadh an Seumasaich (1719 go 1726).
Bhí na Gaedheil ar dá thaobh ‘troid i gach airm le linn Cogadh Catharra na Spáinne ó 1823 go 1830, agus bhí siad ann le linn Cogadh na Cathail eadar bliadhna 1833 go 1878. Agus bhí na Gaedheil ‘troid ar an dá taobh le linn Céad Cogadh Saoirse na gCúba (1868 go 1878) agus an Dara Chogadh Saoirse na gCúba (1895 go 1898) freisin. Bhí na Gaedheil ‘troid faoi bratach Spáinn san Afraig Thuaidh agus san Oirthear Áise go dtí 1920idí freisin. Agus bhíomar ann ar an dá taobh le linn Cogadh Mór na Spáinne (1936 go 1939) agus bhíomar san Arm Poblachta na Spáinne cuid ‘s mó. Bhíomar san Comhaireachd an aghaidh Ginearál Franco eadar 1941 go 1949, agus ó 1953 go 1975.