Latha Shliabh na t-Siorraim
(13mh Samhainn 1715)
Bha na Gáidheil sa bhlàr an-mhor taobh a-muigh as Dùn Bhlàthain sa meadhan na h-Albainn air an latha seo. Bh’ Arm nan Gáidheal faoi ceannard Eòin Màr ri linn an chath seo, ‘gus bha na Gaill faoi ceannard Iain Ruadh nan Cath (as Clann Caimbeul e). Thánaig Iain Ruadh nan Cath shuas a-muigh as Sasuinn a’ Thuaidh agus Albainn a Deas air 10mh Samhainn gun mhall, agus fhuair ‘s ghabhail e gu Sruighlea gun mhall, agus chaidh e gu Dùn Bhlàthain as dheidh sin. Bha dà mìle dheug (12,000) saighdear san Arm nan Gáidheal, agus bha mun eadar ochd mìle (8,000) gu deich mìle (10,000) saighdear leis na Gaill.
Thosaidh an blàr no cath a-mach nuair a thánaig eadar dà mìle (2,000) gu ceithir mìle (4,000) fiann ‘s saighdear Gáidhealach a-muigh as na coilltean agus na chnoic gu luath sa mhadainn air an 13mh Samhainn 1715. Rinn ead ionnsaigh an-mhor agus an-fraoich an aghaidh nan Gaill gun mhall. Dh’fhan Iain Ruadh nan Cath gu fhuair ead an-dùin, agus thug e ordugh uabhasach an aghaidh nan Gáidheil. Agus dh’oscail na Gaill teine-sgaoilteach an-uabhasach air na Gáidheil, agus fhuair uimhir mór aca bàs ann. Ach, chaidh na Gáidheil air aghaidh leis an ionnsaigh agus chuir ead (na Gáidheil) mìltean ‘s mìltean na Gaill gu bàs ann mar sin. Shabaid ead leis claidhimh, sgian, gunnaithe ‘s musgaeid, agus bha saighdearan dochreidsinn ead fhé gun teagamh.
Bha bhriseamh na Gáidheil eadar an chiad lìne nan Gaill, agus bhuaidh ead ann leis claidhimh ri cuid-mhor. As déidh sin, chaidh ead air aghaidh, agus bhristeamh ead eadar dárna lìne nan Gaill leis dìoghaltas an-mhor orra mar bha ead craobh chlé na h-Iain Ruadh nan Cath. Chaidh dà mìle (2,000) Gáidheal an aghaidh deich mìle (10,000) Gall ann, agus rinn na Gáidheil ionnsaigh ‘s ionnsaigh an-mhor an aghaidh ead gun stadamh annseo. Bha misneachd an-mhor air na Gáidheal annseo gun teagamh.
Bha dà mìle dheug (12,000) saighdear Gáidhealach air am blàr seo, ach shabaid eadar dà mìle (2,000) gu ceithir mìle (4,000) sa blàr ri linn sin an latha gu h-áiridh. Bha dà sluagh sabaid ann le h-aghaidh latha fada gun teagamh. Fhuair ochd ciad (800) Gáidheal bàs sa chath seo, ‘gus fhuair sè mìle (6,000) Gall bàs cuideachd. Bhuaidh na Gáidheil an chath gun teagamh, ach char fhios aca (na Gáidheil) carson dh’fhill Eòin Màr gu Pheairt as déidh an caithream an-mhor. Bha h-amadan an-mhor e fhé Eòin Màr ‘s bh’ amadan dochreidsinn e fhé cuideachd gun teagamh. Ruith Iain Ruadh nan Cath a-muigh as am blàr mar bha cúpla mìle saighdear aige ‘mhain as deidh an chath seo. Bha rathad oscail ‘s saor gu h-Albainn a’ Deas, agus sgrios Arm nan Gáidheal an taobh chlé nan Gaill cuideachd. Dh’fhág saighdearan na Spàinnt ‘s nam Fhrainng a-muigh as Albainn nuair a dh’fhoghluim ead faoi obair amadan le h-Eòin Màr.