Throid agus bhuaidh Sluagh na Gaedheal caithréim an-mhor taobh amuigh Baile Átha Cliath in éadan cúpla sluagh Gall-Lochlannaich ann. Bhí na Gaedheil faoi cheannas Briain Bóramha mac Cennéide – Ard Rígh Éireann (Ard Rígh Gaedheal ó 1002) agus Maol Seachnaill mac Domhnaill (Maol Seachnaill II). Tháinig óglaigh ‘s saighdearan amach as gach aon ceanntar na Gaedhealtachd, mar d’iarraidh ead do sheas ‘s do throid in aice le Briain Bóramha ‘s Maol Seachnaill. Tháinig ceathair míle (4,000) Gaedheal amuigh as Oileán Mhanainn agus tháinig faoi trí míle (3,000) go cúig míle (5,000) Gaedheal as Gall Gaedhealaibh, nan Eileanan agus as Albainn do sheas in aice Sluagh Mór na Gaedheal fosta ‘gus tháinig siad faoi cheannas Domhnall mac Eimín, agus bha mormaer na Marr e fhéin. Bh’ eadar fichead míle (20,000) go fichead sa deich míle (30,000) óglach leis Arm na Gaedheal le linn an chath mór annseo. Bhí sluaight’ eile ‘s Connacht, Uí Maine, Uí Fiachrach Aidhne, Deas Mumhain, Tuadh Mumhain, Ulaidh, Cineál Chonaill, Dál Riada, Cineál Eoghain, an Midhe, Oirghialla, Deisceart Laighean agus ceanntar Ghaedhealtachd eile. Bhí dhá rannán Lochlannach leis na Gaedheal ann fosta, ‘gus bhí siad daoine na Chríosd agus tháinig siad as Luimneach agus Port Láirge.
Tháinig ceathar (4) nó cúig (5) Arm Ghaedhealach le chéile do throid in éadan na Gaill i gCluain Tarbh. Bha Sluagh Midhe ‘s Sluagh Ulaidh faoi cheannas Maol Seachnaill mac Domhnaill agus mháirseáil ead ann san arm-shluagh amháin mór. Tháinig Sluagh na Marr as Albainn an Ear agus bha siad faoi cheannas Dómhnall mac Eimín. Tháinig Sluagh Mhanainn ‘s Sluagh Dháil gCais faoi cheannas Briain Bóramha ‘gus mháirseáil ead le chéile trasna na tíre san shluagh amháin le chéile fosta. Mháirseáil ead amuigh as Tuadh Mhumhain agus tháinig gach aon arm ‘s sluagh Gaedhealach le chéile san Arm nan Gaedheal anois chun go Cath Chluain Tarbh.
Tháinig sluaighte Gall amach as Baile Átha Cliath, Laighean, Fine Gall, Oileán Mhanainn, Innse Caitt (Innse Orc), Eileanan Shealtainn, nan Eileanan (Innse Gall), Sasuinn, Normanndi, an Flondras agus Lochlainn. Bhí rígh Laighean leis na Gaill san am sin agus bha Maol Mórdha mac Murchaidh an t-ainm a rabh air. Thosaidh é ‘gus an rígh Bhaile Átha Cliath an t-Éirigh Amach in éadan Briain Bóramha sa 1013, agus throid ead in aice leis na Gaill le linn Cogadh 1013 go 1014 fosta. Bha fichead ‘s a cúig míle (25,000) go fichead ‘s a deich míle (30,000) óglach san shluagh sin acu leo le linn an chath. Tháinig cuid ‘s mó na Gaill le farraige go Cluain Tarbh ‘s Baile Átha Cliath, agus tháinig ead ar loinge fada Lochlannach fosta. Bhí Gaedheil Laighean, Gaedheil Bhaile Átha Cliath ‘s sluaighte beag na Gaedheil Mhanainn ‘s nan Eileanan ann freisin, ach bh’ ead ann san uimhreacha beag gan amhras.
Bhí Cath Chluain Tarbh ar Aoine ‘n Chéasta, ‘gus bha Briain Bóramha trí sgór sa trí dhéag bliadhna d’aois (73) nó ceathar sgór sa trí bliadhna d’aois (83) air san am sin. D’iarraidh é do throid san chath, ach chuir ceannairí Shluagh eile don stad chun sin. Bhí Murchadh mac Briain an fhíor cheannaire na n-Gaedheal le linn an chath. Bha líne chatha nan Gaedheal eadar Cluain Tarbh ar do chlé ‘gus Droim Conrach ar do dheas. Bhí sin áite go h-ionntach maith acu. Bhí na Gaill in aice na fharraige ‘gus bhí siad eadar Droim Conrach ar do chlé ‘gus an Life san dheas acu. Bhí sin droch-áite, ach bha Gaill ead fosta.
Thosaidh ‘s bhriste ‘n chath amach leis troid amháin eadar Domhnall mac Eimín – mormaer na Marr – le na Gaedheil in éadan taoiseach mór na Gaill. Bha cath-throid an fuilteach eadarthu ‘gus fhuair beirt óglach bás i dhiaidh cúpla uair. Fhuair Domhnall mac Eimín bás agus bha mór na truagh sin. Chuaidh míle (1,000) Gall ar an ionnsaigh ás déidh sin, agus thosaidh an chath ar aghaidh gan mhoill. Chuaidh eadar míle (1,000) go dá mhíle (2,000) óglach Dheas Mhumhain ‘s Tuadh Mhumhain in éadan acu ‘gus bha sin an fuilteach ann gan amhras. Fhuair na Gaedheil bás ann san uimhir an-mhor i lár líne chatha. Ach dh’fill na Gaedheil ar ais aríst agus chuir ead díoghaltas fola mór orthu – ar na Gaill – fosta. Rinn na Gaedheil ionnsaigh mór ‘s ionnsaigh mór ‘s ionnsaigh mór in éadan na Gaill le linn an lae sin, agus chuir ead mílte ‘s deich míltean ead orthu chun go bás gan amhras. Bha ‘troideadh an fhíochmhar ‘s an fuilteach le linn an lae ar gach taobh san gach arm. Char bhuaidh na Gaill ‘s na Gaedheil an chath ré sé uair, ach annsin, tháinig Maol Seachnaill II ar an chluain leis óglaigh nuadh úr do throid in aghaidh nan Gaill. Chuaidh siad ar an ionnsaigh gan mhoill agus chuir ead mílte ‘s mílte nas mó na Gaill chun go bás ann.
Chuaidh an chath ar aghaidh leis ár uafasach mór agus fhuair Murchadh mac Briain bás san am sin. Fuair faoi céad (100) Gall bás le lámha Murchadh le linn an chath gan amhras. Fhuair cuid ‘s mó taoisich Ghaedhealach bás ré ‘n chath sin annseo ‘gus throid siad ar aghaidh in éadan na Gaill gan bhris, gan mhoill agus gan amhras. Nuair a tháinig deireadh an lae, rinn cuid shluagh Gallda don éalaigh amuigh as an chath agus theith ead go tráigh Laighean agus an fharraige mar d’iarraidh siad do fhill na loinge fada ‘cu. Ach tháinig an siubhal-mhara ‘stigh ar ais aríst agus chaill na Gaill na loinge leo fosta. Fhuair sluagh an-mhor ead bás faoi tamall sin mar bh’ ead gan loinge le h-aghaidh éalaigh an áir. Rinn Arm nan Gaedheal áir fola ‘nn gan amhras ‘s gan mhoill, agus fhuair Gaill eile bás ann mar fhuair ead ghabháil leis an siubhal-mhara ‘gus fhuair eadar 4,000 go 7,000 Lochlannach bás mar sin. Fhuair Toirdhealbhach mac Murchaidh meic Bhriain bás san áite seo nuair a rinn na Gaedheil ár fola mór ar na Gaill. Bha cath deireannach faoi tamall Droichead Dhubhghaill nuair a dh’ionnsaigh Sluagh Chonnacht in éadan Sluagh Gall na Baile Átha Cliath. Bha na sabaid-throid an fola ‘nnseo ‘gus bh’ ach céad (100) Gaedheal Chonnacht beo tar éis sin, agus bhí fichead (20) Gall beo tar éis sin freisin.
Fuair Briain Bóramha bás le lámha Brodar – óglach Gall – nuair a d’fhan sé amuigh as an cath-cheanntar. D’fhoghluim é faoi caithréim dochreidte roimhe sin. Bha ‘n-mhor is truagh sin fosta gan amhras. Bhuaidh é caithréim an-mhor le na Gaedheal agus an Ghaedhealtachd agus bhristeadh é neart na Gaill annseo go bráth ar fad. Ghabháil sluagh Gaedhealach Brodar ás déidh chuir e Briain Bóramha go bás leis cruadhlachd mór, agus chuir ead e chun go bás an fola ‘s an fhada leis díoghaltas an-mhor. Fhuair eadar 7,000 go 9,000 Gaedheal bás sa Chath Chluain Tarbh agus fuair eadar 24,000 go 29,000 Gall bás ann fosta. Fhuair eadar 5,000 go 6,000 Gaedheal Laighean ‘s Baile Átha Cliath bás i ndhiaidh an chath mar tháinig ead faoin ionnsaigh na Gaedheil eile mar chuir siad díoghaltas ollmhór orthu acu ‘nn. Fhuair eadar scór ‘s a sé dhéag míle (36,000) agus dá scór ‘s a ceathair míle (44,000) bás ar gach aon taobh sa chath annseo. ‘S Dochreidsinn sin le h-aghaidh cath ‘s cogadh le linn an t-am seo sin. D’éalaigh ach ocht chéad (800) Gall amuigh as Cath Chluain Tarbh, agus thosaidh an briseadh sin annseo ‘n deireadh impireachd Gall Lochlannaich as déidh sin gan amhras. Chuir siad amuigh as Éireann go bráth ar fad mar an chath sin annseo.
Bhí Cath Chluain Tarbh cath dochreidsinn sa stair nan Eóraip gan amhras teagamh. Bhí sin cath nas cinniúnach trasna nan Eóraip go dtí cath deireannach Nápóileán sa bhliadhain 1815.